Synagoga w Brzezinach
Synagoga w Brzezinach

Nieistniejąca już dziś murowana synagoga w Brzezinach stała przy ulicy Żydowskiej (dziś ul. Berka Joselewicza). Stała w sąsiedztwie brzezińskiego rynku, w miejscu w którym wcześniej istniała drewniana bożnica, wzniesiona w latach 70. XVIII stulecia a zniszczona w wyniku pożaru w 1875 r.

Komitet budowy wspomnianej synagogi zawiązał się w 1885 r. Projekt świątyni wykonał Ignacy Markiewicz, znany łódzki architekt projektant, autor m.in. projektu kompleksu przemysłowo – rezydencjonalnego Izraela Poznańskiego w Łodzi.

Budowę brzezińskiej synagogi ukończono w 1893 r. Swą wysokością sięgała sąsiedniego jednopiętrowego budynku stojącego tuż obok, przy Starym Rynku (obecnie: Plac Jedności). Należała do najpiękniejszych świątyń żydowskich w Polsce środkowej. Główna ściana synagogi skierowana była na wschód, w stronę Jerozolimy.

Wejście do wnętrza znajdowało się od strony północnej. W środku było ponad 300 miejsc siedzących (były płatne). Przy synagodze istniał chór składający się z ok. 30 chłopców w wieku od 9 do 12 lat oraz kilku dorosłych mężczyzn.

W dniu 9 listopada 1939 r. brzezińska syngagoga została podpalona przez Niemców, którzy fałszywie oskarżyli o ten czyn ówczesnego rabina Zelmona Borensztajna. Borensztajn został wywieziony do Radogoszcza, później do Krakowa, skąd wrócił w 1940 r.

Ruiny synagogi zostały wysadzone przez Niemców w 1940 r. Resztki masywnego, murowanego ogrodzenia istniały ponoć do 1957 r. Dziś w miejscu synagogi znajduje się skład budowlany.

W brzezińskiej synagodze było ok. 10 pergaminowych zwojów Tory zawierających 5 pierwszych ksiąg Starego Testamentu: Rodzaju, Wyjścia, Kapłańską, Liczb oraz Powtórzonego Prawa.

W Muzeum Regionalnym w Brzezinach znajduje się jeden ocalały fragment (połowa) dużego zwoju Tory oraz trzy niewielkie fragmenty małych zwojów.

 

Tekst: Piotr Sölle
Regionalna Organizacja Turystyczna Województwa Łódzkiego
Portal Turystyczno- Krajoznawczy Województwa Łódzkiego
Strona portalu